Έχω ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με το παιδί μου?

Από την Μαρία Παπαφιλίππου
MSc, King’s College London-Institute of Psychiatry
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Ιδρύτρια Attachment Parenting Hellas
www.attachment-parenting.gr

Πολλοί γονείς έρχονται με αυτή την ερώτηση ή ακόμη και με τη βεβαιότητα ότι επειδή θηλάζουν/συν-κοιμούνται έχουν έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό. Τόσο η ερώτηση όσο και η βεβαιότητα αυτή –βασισμένη σε αυτά τα δεδομένα- είναι τελείως λάθος…
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τί είναι ο συναισθηματικός δεσμός? Πολύ απλά, συναισθηματικός δεσμός είναι η σχέση που αναπτύσσει το βρέφος προς το φροντιστή του ανάλογα με την ποιότητα της φροντίδας του. Αν ο φροντιστής ανταποκρίνεται άμεσα και κατάλληλα στις ανάγκες του παιδιού τότε το παιδί αισθάνεται ασφάλεια και τότε λέμε ότι αναπτύσσει έναν ασφαλή τύπο συναισθηματικού δεσμού. Αν ο φροντιστής δεν ανταποκρίνεται άμεσα, επαρκώς και κατάλληλα στις ανάγκες του παιδιού, τότε το παιδί αισθάνεται ανασφάλεια και τότε λέμε ότι αναπτύσσει έναν ανασφαλή τύπο συναισθηματικού δεσμού. Φυσικά, όλοι μας έχουμε αναπτύξει έναν συγκεκριμένο τύπο συναισθηματικού δεσμού προς τους δικούς μας φροντιστές και κατά κανόνα μεταφέρουμε την αίσθηση ασφάλειας/ανασφάλειας που έχουμε εσωτερικεύσει κατά τα παιδικά μας χρόνια, σε όλες μας τις σχέσεις.
Η διατύπωση λοιπόν της ερώτησης «έχω ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με το παιδί μου» είναι λάθος, από την άποψη ότι οι γονείς συνήθως θέλουν να ρωτήσουν για το εάν το παιδί τους αισθάνεται ασφάλεια στη σχέση τους και όχι οι ίδιοι, αν και αυτό θα ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικό και εποικοδομητικό στην ανάλυσή του!
Η απάντηση στο εάν ένας γονέας ή ένα παιδί έχει ασφαλή συναισθηματικό δεσμό, δεν μπορεί να δοθεί με βεβαιότητα/ εγκυρότητα από τον ίδιο το γονέα, ούτε καν από κάποιον ειδικό. Επιστήμονες, όπως ο Bowlby, Ainsworth, Main και άλλοι συνεργάτες τους ανέπτυξαν συγκεκριμένα εργαλεία και πειραματικά εργαστήρια, για να μελετήσουν το είδος του συναισθηματικού δεσμού που αναπτύσσουν τα βρέφη ή οι ενήλικες και μόνο ειδικά καταρτισμένοι επιστήμονες μπορούν να τα αναπαράγουν και να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα.
Αυτό που οι γονείς μπορούν να δώσουν σαν απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι μόνο μία αίσθηση δική τους. Αν πιστεύουν ότι τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή στη σχέση τους και αν οι ίδιοι αισθάνονται ασφαλείς στη σχέση τους με τα παιδιά τους. Φυσικά αυτό είναι καθαρά υποκειμενικό.
Όσον αφορά τους γονείς που έχουν τη βεβαιότητα ότι τα παιδιά τους έχουν αναπτύξει έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό μαζί τους επειδή κοιμούνται μαζί ή θηλάζουν, και αυτό δυνητικά είναι λάθος. Ο θηλασμός ή η συν-κοίμιση ή και άλλες πρακτικές που υποστηρίζει η φιλοσοφία του Attachment Parenting, ναι προωθούν και ενδυναμώνουν το συναισθηματικό δεσμό, δε σημαίνει όμως ότι και τον κάνουν απαραίτητα ασφαλή, καθώς αυτό εξαρτάται και από πάρα πολλούς άλλους παράγοντες, όπως τον τύπο συναισθηματικού δεσμού του κάθε γονέα, τη μεταξύ τους σχέση, τις συνθήκες ζωής τους τη δεδομένη χρονική στιγμή, το κατά πόσο καταφέρνουν να διατηρήσουν μία ισορροπία, κατά πόσο καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες, το πώς έχουν μάθει να καλύπτονται οι δικές τους ανάγκες, το πώς έχουν ερμηνεύσει και εισπράξει τα δικά τους παιδικά βιώματα και εμπειρίες ζωής, τη δυναμική των σχέσεων στην οικογένεια, τις αλλαγές μέσα σε αυτή και τελικά στο πόσο διαθέσιμοι συναισθηματικά είναι οι γονείς στην ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους (και πιθανώς και από πολλούς άλλους παράγοντες).
Σημαντικό επίσης είναι ότι ασφαλής συναισθηματικός δεσμός μπορεί να αναπτυχθεί και από παιδιά που δεν μεγαλώνουν με τέτοιου είδους πρακτικές (θηλασμός/συν-κοίμιση,κτλ) και φιλοσοφίες γονεϊκότητας, αλλά και πάλι οι βιο-ψυχο-κοινωνικές τους ανάγκες καλύπτονται με άλλους πιθανώς τρόπους και άρα εσωτερικεύουν την ασφάλεια που χρειάζονται για την ανάπτυξή τους.
Οι σύγχρονοι νευροεπιστήμονες πάντως -όπως και κατά κανόνα όλοι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας- υποστηρίζουν ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού ενός παιδιού είναι ο τρόπος που ο ενήλικας έχει κατανοήσει τις δικές του εμπειρίες από τη δική του παιδική ηλικία, το πόσο ενσυνείδητος είναι κάποιος.

Facebooktwittergoogle_pluslinkedinmailFacebooktwittergoogle_pluslinkedinmail

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *